Hypatia'nın Işıltısı

Sevgili Hypatia,

Yüzyılların ötesinden sana sesleniyorum. İskenderiye’nin o görkemli kütüphanelerinde, bilimin ve felsefenin parlayan bir yıldızıydın. Biliyor musun? Zamanı çok aşan düşüncelerinle, bugün bile insanlığa ilham veriyorsun. Yaşadığın dönemin karanlıklarında, bağnazlıkların ve güç savaşlarının ortasında, akıl ve özgürlüğün sembolü oldun. Adını anarken bile yüreğimde bir cesaret hissi uyanıyor; çünkü sen, düşüncenin aydınlık yolunda korkusuzca yürüyen bir kahramansın.

Düşünce özgürlüğünü, mantığın rehberliğinde fikirler üretmek olarak savunmuştun. Çağının ne kadar ilerisinde olduğunu hayal bile edemiyorum. Bugün bile “Fikirlerimiz yasalarla, zorlamayla değil, mantığın rehberliğinde şekillenmelidir” sözün, insanlığın çözmekte zorlandığı bir mesele. Yaşadığımız çağ coğrafyasındaki özgür düşünceyi bastıran dogmalar, otoriter düzenler ve cehalet gölgeleri altında hâlâ mücadeleler verilmektedir. 

Ancak bilmeni isterim ki, senin açtığın bu yolda yürüyenlerin sayısı sandığından çok daha fazla...

Matematikte, astronomide ve felsefede bıraktığın iz, bir bilim kadınının isteği, gayreti ve tutkuyla birleştiğinde neler başarabileceğini kanıtlıyor. Pisagor teoremi üzerine yazdığın yorumlar ya da Apollonius’un Konikler adlı eserini düzenleme çaban, bilginin taşlarını yeniden şekillendirme azmini gösteriyor. Ancak bana kalırsa en büyük başarın, kadınların düşünce dünyasındaki yerini savunman ve bunu hayatın pahasına yapman oldu.

Bugün, senin varlığını bilmeden yaşayan milyonlarca insanın olduğu bir gerçek. Ancak bilginin peşinden koşan herkes, farkında olmasa da senin izinden gidiyor. Çünkü sen sadece bilimle uğraşmadın; sen, aklın karanlık karşısındaki direnişinin bir sembolü oldun. Düşünmenin, sorgulamanın ve öğrenmenin en kutsal değerler olduğuna inandın. Şimdi bu değerler, modern dünyanın bilimsel devrimlerinin temel taşlarını oluşturuyor.

Yine üzülerek söylemeliyim ki, senin savaştığın o bağnazlıklar ve baskılar, bugün bile tamamen ortadan kalkmış değil. Dünyanın birçok yerinde kadınlar hâlâ kendilerini ifade etme adına savaşlar veriyor; bilimsel yöntemler hâlâ politik ve dini güçler tarafından baskı altına alınıyor. İnsanlık adına adaletin ve özgürlüğün, senin mirasınla daha da büyümesini dilesem de, bu konuda hâlâ çok yol almamız gerektiği de bir gerçek.

Senin hikâyeni anlamaya çalıştığımda, bir insanın fikirleri uğruna her şeyi feda edebileceğini görüyorum. Seni taşlayarak öldüren kalabalığın zalimliğini düşündükçe, bir yandan da ne kadar güçlü olduğunu fark ediyorum: Seni öldürerek bedenini susturmuş olabilirler, ama düşüncelerin ölümsüz. Bugün o kalabalık unutuldu, ama senin adın, bilimde ve felsefede özgürlük ve direnişin bir simgesi olarak anılıyor.

Eğer yaşasaydın, seni gökyüzünde yıldızları gözlemlerken, matematiğin karmaşık güzelliğini çözerken hayal ediyor olurdum. Belki de modern bilimsel araçlarla evrenin sırlarına daha da derinlemesine inecek, bilimsel düşünceye yön verip hayallerini daha özgürce gerçekleştirebilecektin. Hoş, kadın olduğun için işin pek kolay olmayacaktı ama... Neyse...

Sevgili Hypatia, senin açtığın bu yol karanlıkta bir ışık. Bugün, insanlık olarak hâlâ senin hayalini kurduğun özgür düşünce dünyasına ulaşmaya çalışıyoruz. Mirasın bize rehberlik ediyor, hatalarımızı ve doğrularımızı şekillendiriyor.

Senin cesaretine, bilgelik tutkuna ve düşünceye olan sadakatine büyük saygı duyuyorum.

Sen, geçmişin değil, geleceğin bir sesi olarak yankılanıyorsun.

Sevgi ve hayranlıkla,

Çiki